Sosyal Ağlarda Mahremiyet İhlallerine Dair
İlk yazımda, Sosyal Ağlarda Mahremiyet konusunu ele almış ve herkesi daha dikkatli paylaşımlar yapmaya davet etmiştim. Bu konu, benim aynı zamanda doktora tezimle yakından ilgili. Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği’nde, Prof. Pınar Yolum ile mahremiyet ihlallerini en aza indirecek akıllı sistemlerin geliştirilmesi konusunda araştırma yapıyoruz. Bu tür akıllı sistemler kullanıcı yerine hareket ederek, mahremiyetin korunması yönünde gerekli eylemleri yerine getirecek. Örneğin, siz bir içerikte konum bilgisinin anlaşılmasını istemiyorsanız, akıllı bir sistem sizin yerinize konum etiketini otomatik olarak kaldıracak.
Peki Sosyal Ağlarda mahremiyet ihlalleri nasıl ortaya çıkar? 1) Sizin veya bir başkasının paylaştığı içerik yüzünden, mahremiyetiniz ihlal oluyor olabilir. 2) Paylaşılan içerik olduğu haliyle veya dolaylı yoldan içerdiği bilgiler yüzünden, mahremiyetinizi ihlal ediyor olabilir. Örneğin, siz konum bilginizi paylaşmak istemiyorken, bir arkadaşınız sizi etiketleyerek konum bilgisini (check-in) paylaşırsa, bu içerik direk olarak mahremiyetinizi ihlal eder. Veya Eyfel kulesi önünde çekilen bir fotoğraf paylaşırsanız, bir kişi fotoğrafa bakarak konum bilginizi dolaylı olarak anlamış olur ve mahremiyetiniz yine ihlal olur. Dolayısıyla, içeriğin kim tarafından paylaşıldığı ve mahremiyet ihlalinin nasıl ortaya çıktığı irdelenmesi gereken iki önemli maddedir.
Bu yazının devamında, Ekim 2015’te hazırladığım mahremiyet ihlalleri ile ilgili olan anketten bahsetmek istiyorum. Anketin amacı, hangi tür mahremiyet ihlalleri ile daha sık karşılaştığımızı anlayabilmek. Anketin Facebook üzerinden insanlara ulaşmasını sağladık, anket sonuçlarını çevrimiçi olarak topladık ve üç gün içerisinde 330 kişiye ulaşmayı başardık. Katılımcıların %74’ü, 25 ile 44 yaşları arasında bulunuyor. Kadınlar, %77 gibi yüksek bir oran ile ankete destek vermiş durumda. Katılımcıların %86’sı Türkiye’den katılırken, yurtdışında yaşayan arkadaşlarımız da bizi yalnız bırakmamış. Katılımcıların %90’a yakını, günde en az bir kere Facebook’a giriyor. Çoğunluğun bir akıllı telefonu olduğunu düşünecek olursak, Facebook’un bu kadar kullanılıyor olmasına şaşırmamak lazım. Katılımcıların yaklaşık %83’ü, içerik paylaşırken bu içeriğin kimler tarafından görülüp/görülmeyeceğini kontrol ediyor. Benzer bir şekilde, katılımcıların sadece %31’i bir içeriği yanlışlıkla istemediği kişilerle paylaşmış. Katılımcılar en çok Kişisel ve Hobi temalı paylaşımlar yapmayı tercih ederken (yaklaşık %77 oranında), diğer paylaşımlar Siyaset ve İş ile alakalı oluyor. Katılımcıların %94’e yakını, paylaşılan bir fotoğrafa bakarak, daha önce bilmedikleri bir arkadaşlık ilişkisi öğrenmiş. Örneğin, bir iş arkadaşınızın fotoğrafına ilkokul arkadaşınızın yorum yazmasıyla, bu iki arkadaşınızın birbirlerini tanıdıklarını öğrenmiş olabilirsiniz. Katılımcıların %96’sı, arkadaşlarının paylaştıkları bir fotoğrafa bakarak, nerede olduklarını anlamış. Katılımcıların %96’ya yakını, paylaşılan bir içeriğe bakarak, paylaşan kişi hakkında mahrem bilgileri (din, politik görüş, cinsel kimlik vb.) tahmin etmiş. Sırf bu oran bile, paylaştığınız içeriklerin düşündüğünüzden çok daha fazla bilgi açığa çıkardığını destekliyor. Katılımcıların %72’ye yakını, görülmesini istemedikleri bir içerikte, arkadaşları tarafından etiketlenmiş. Bu noktada yapabileceğiniz tek şey, arkadaşınızdan içeriği kaldırmasını istemeniz. Çünkü size dair etiketi kaldırsanız dahi, bu o içerikte yer aldığınız gerçeğini değiştirmeyecek. Katılımcıların %75’i, arkadaşlarından iki tanesinin birbirlerinden bağımsız olarak yaptıkları paylaşımlardan, bu iki arkadaşın aynı ortamda bulunduklarını farketmiş. Örneğin, iki kişinin kısa aralıklarla aynı restoranda bulunduklarını paylaştığını görürseniz, bu iki kişinin beraber olduğunu anlayabilirsiniz.
Tüm bu örnekler, Sosyal Ağlarda ortaya çıkabilecek mahremiyet ihlallerinden sadece birkaç tanesi. Anket sonuçları gösteriyor ki, paylaşılan içeriklerden elde edilen dolaylı bilgiler mahremiyeti büyük ölçüde tehdit ediyor. Sosyal Ağlarda paylaşım yapmadan, hem kendi mahremiyetinizi hem de başkalarının mahremiyetini düşünün, düşündürtün!..
Anket sorularını ve sonuçlarını görmek için: http://www.questionpro.com/t/PBJuMZTARY
Kasım 2015 Paros Dergisi’nde yayımlanan yazım.
