Senin, benim, nesnenin Interneti!

Akıllı cihazların olmadığı bir hayat artık çoğumuz için imkansız. Zannediyoruz ki kullandığımız cihazlar hep bizim kontrolümüzde kalacak. Bu cihazların da sosyal varlıklar olarak aramızda yer aldığını söylesem, ve hatta aralarında kurdukları ağ sayesinde birbirleri ile konuşuyorlar desem, ne dersiniz? Yani nasıl ki biz kullanıcılar olarak internete bağlıysak, akıllı cihazlar da aynı şekilde bağlılar. 2020 yılına kadar 50 milyar akıllı cihaz olacağı öngörülüyor. Hadi kemerleri bağlayıp, başımıza gelecekleri bekleyelim…

Internet dediğimiz kavram bugünlere çok kolay gelmedi. İlk başlarda, sabit web sayfaları vardı, ve kullanıcılar bu web sayfalarına erişip içerikleri okuyorlardı. İçerik sadece okunmak üzere tasarlanmıştı, kullanıcıların pasif bir rolü vardı.Yani bunu gazete alıp okumaya benzetebiliriz. Daha sonraları, web ortamının etkileşime açık bir ortam olması sağlandı. Kullanıcılar artık okudukları içerikleri beğenebiliyor, bu içerikler hakkında yorumlar yapabiliyor ve bu içerikleri başkaları ile paylaşabiliyordu. Sosyal Ağ platformları ile de kullanıcılar arası etkileşim iyice arttı. Son yıllarda hayatımıza giren akıllı cihazların artması ile birlikte, kullanıcıların akıllı cihazlar ile olan etkileşimi de arttı. Yani web dediğimiz şey basit bir modelden başladı, ve karmaşık bir model olmaya başladı. “Nesnelerin Interneti” dediğimiz kavram ile de, her cihaz internete bağlı bir varlık haline geldi. Nesne dediğimiz şey çok geniş bir yelpazede düşünülebilir: internete bağlı arabanız, ampulünüz, kapı kilidiniz, termometreniz, bebek monitörünüz, kameranız vb. Bu nesneleri telefon, tablet bilgisayar veya web üzerinden yönetebilmek mümkün. Örneğin, eve girmeden akıllı ampullerinizi uzaktan kontrol edip ışıkları açabilirsiniz. Ülkemizde bu tür cihazlar henüz çok yaygın değil, ama yavaş yavaş evlerimizdeki yerlerini almaya başlayacaklar. Tüm bunları neden mi anlattım? Tabii ki konuyu mahremiyete getirmek için! 🙂

Web ortamının bu karmaşık dünyası içerisinde kullanıcıların güvenliğini ve gizliliğini korumak da çok kolay değil. Akıllı cihaz dediğimiz şeyi alıyoruz ve en özelimiz içerisine sokuyoruz mesela evlerimize. Akıllı kamera sistemini düşünelim, evinizin her köşesi internet üzerinden izlenebiliyor olacak. Varsayalım ki kötü niyetli bir kullanıcı sisteme sızdı. Ne olacak? Eviniz bir anda “Biri Bizi Gözetliyor” evine dönecek, hem de ruhunuz dahi duymadan. Belki görüntüler kaydedilecek, başkaları ile paylaşılacak. Tatile çıktığınız zamanlar evinize hırsız girecek. Bu sadece yaşanabilecek senaryolardan bir tanesi. 2015 senesinden bir haberi hatırlarınız. Samsung’un ürettiği akıllı televizyonlar, kullanıcıların sesli konuşmalarını kaydediyordu. Bunun sebebi ise, televizyonun sesli komutlar ile çalışıyor olmasıydı. Örneğin, “Televizyonu Aç” komutunu anlaması için, konuşulan her şey kaydediliyordu şaka değil! Hatta, Samsung topladığı bu verileri başka bir şirketle paylaşıyordu.

Akıllı cihaz aldığınız veya alacağınız zaman, kendinize sormanız gereken birkaç soru var:

1. Bu akıllı cihaz benim hangi verilerimi topluyor? Başka uygulamalar ile entegre olabiliyor mu? Alacağınız akıllı cihaz, her ne amaç için kullanılacaksa, bu amaca uygun verilerin toplanacağına emin olun. Bu cihaz üzerine yükleyeceğiniz başka uygulamalar da güvenlik açığı yaratabilir. Mesela telefonunuza yüklediğiniz bir fotoğraf uygulaması, telefon defterinize erişim istiyorsa, bu uygulamayı yüklemeyin! Akıllı cihazın hangi verilerinizi topladığından emin değilseniz uzak durun!
2. Bu akıllı cihaz benim verilerimi kimlerle paylaşıyor? Cihazı üreten firma, bu verileri kendi saklayıp, bu verileri kendi kullanıyor olabilir. Veya Samsung örneğindeki gibi başka firmalar ile paylaşıyor olabilir. Unutmayın, verileriniz ne kadar çok paylaşılırsa daha da çok paylaşılmaya devam edecektir. Verilerin kimlerle paylaşıldığından emin değilseniz, üretici firma ile iletişime geçin. Belli başlı kurumlar bu bilgiyi zaten sizle paylaşır.
3. Bu akıllı cihazın gizlilik politikası var mı? Garip ama bir çok akıllı cihazın güvenlik ve gizlilik konusunu önemsemediği biliniyor. Çünkü yeni bir alan ve yeni kurulan birçok şirket bu tür ürünleri bir an önce piyasaya sürmeye çalışıyor. Temkinli olmakta yarar var. Ucuz diye bilmediğiniz markaları hayatınızın bir parçası haline getirmeyin.

Nesnelerin Interneti dünyasında müthiş mahremiyet hikayeleri var. Onları da sonraki yazılarıma saklıyorum. Mahremiyetinizi kendi ellerinizle başkalarına vermeyin. Elimizde tek kalan şey bu, kıymetini bilin!..

Şubat 2017 Paros Dergisi’nde yayımlanan yazım.